Tiếng Việt hay tiếng Anh, tiếng “em” mà sao nghe lạ ghê
ta.
Tiếng Việt với từng từ thì có nghĩa (Cam có 3 nghĩa: quả
cam, cam trong lĩnh vực cơ khí, cam chịu; Dai là… dai; Bay có 2 nghĩa: bay, cái
bay), nhưng ghép chúng thành cụm từ như trên thì không có nghĩa gì cả.
Tra nhanh từ điển Anh-Việt của Google, từ “bay” có nhiều nghĩa.
Bay là danh từ với các nghĩa: vịnh, gian, cây lá tháng, song, tiếng chó sủa, nhịp;
là tính từ có một nghĩa: sắc hồng). “Cam” là phần khớp chuyển động của máy (về
cơ khí).
Tra Anh-Việt ở vndic.vn thì Bay có thêm nghĩa: ngựa hồng, phần nhà xây lồi, nhịp cầu, chỗ tránh nhau trong chiến hào, cây nguyệt quế,
Cam dai chỉ có thể đoán mò là một địa danh nào đó ở một
nước nào đó. Nếu đọc theo tiếng Anh, cứ cho tạm hiểu là “Vịnh Cam dai”, “tiếng
chó sủa vùng Cam dai”… Nhưng chữ “Cam”
viết hoa, viết tách rời chữ “dai” không viết hoa, nên không hiểu 2 từ này thuộc
ngôn ngữ nào.
Người Việt ta có tính rất thú vị là hay chơi chữ. Ta thử
chơi trò này bằng cách bỏ dấu cho chúng. Lần lượt thử xem sao.
1. Cam dai bây. Quả cam đã dai lại còn bây, ăn sao được. Có
thể hiểu như vậy được không?
2. Cầm dái bây. Có nghĩa, nhưng hơi thô tục. Cầm dái chúng
mày, hay sát nghĩa hơn là Túm dái tụi bây. Có thể người nói muốn doạ ai đó.
3. Cắm dải bay. Nghĩa không rõ ràng. Có thể đây là sáng kiến
của người nông dân dùng để đuổi chim chăng?
4. Cạm dải bẫy. Đi đặt bẫy gì đó? Không biết có cách nói này
không và ở vùng nào?
5. Cấm dãi bày. Một mệnh lệnh. Nghe hãi quá. Mất tự do kinh
quá.
6. Cam đài bay. Nghe vẻ Hán Nôm. Có nghĩa gì không nhỉ?
7. Cầm dái bẩy. Ha ha. Tục ơi là tục.
Đến đây mệt quá, chưa nghĩ được tiếp. Chợt nghe ngoài đường
có tiếng xè xè, xẹt xẹt. A, rồi. Đó có thể là một trong các câu đơn giản nhất
trong tiếng Việt. Trời đất quỷ thần ơi, vậy mà bây giờ mới nghĩ ra. Cái đầu
mình thiệt là kém cỏi. Đó là:
8. Cấm đái bậy. Mệnh lệnh thức này nghe có vẻ dân dã. Đúng
thiệt. Nó nhan nhản ở đầu đường, ngõ xóm Việt Nam ta. Người nước ngoài không đọc
được chữ có dấu, thì câu đó đúng là “Cam dai bay”. Tiếng Việt của ta thiệt đáng
yêu.
Alô, sau đây mời các bạn đọc bài báo có tựa đề Cấm đái bậy. Cảm ơn tác giả TS Alan Phan.
"Cấm đái bậy"
Cái hành động nhỏ nhặt nhanh chóng tạo nên một tư duy mới và
nhiều kế hoạch bổ sung khác tiếp tục nối đuôi. Càng "làm" nhiều, càng
khiến chúng trở thành thói quen hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng.
Con rắn không thay được da phải
chết. Những đầu óc không chịu cởi mở thay đổi sẽ ngừng hoạt động. - Friedrich
Nietzsche.
Cách đây vài tháng, một
chuyện cười được phổ biến quanh vòng các nhà ngoại giao sống ở Hà Nội và tôi
được nghe lại từ một quan chức cao cấp Việt. Một du khách Anh hỏi một hướng dẫn
viên du lịch," Chúng tôi đã đi thăm Vịnh Hạ Long (Ha Long Bay), Vịnh Cam
Ranh (Cam Ranh Bay)... Một vịnh khác tôi thấy quảng cáo khắp xứ này, chắc phải
hấp dẫn lắm, chúng tôi muốn tới Cam Dai Bay."
Chúng tôi cười một chút,
nhưng tôi không biết nghe xong, ông có thấy chút hổ thẹn. Một dấu ấn có thể
nhiều hơn các biểu ngữ vinh danh tổ quốc, anh hùng, thành tích...lại là ba chữ
đơn giản, "cấm đái bậy".
Tại New York vào thập
niên 1970's, lối quản trị hành chính của các thị trưởng phe khuynh tả đảng Dân
Chủ như Lindsay, Koch...khiến tỷ lệ tội ác công cộng như trộm cướp, giết người,
mại dâm...tăng mạnh. Khu Times Square (Công Trường Thời Đại) nổi danh không còn
bóng du khách vì đây là trung tâm ổ chứa các tệ nạn về đêm. Kinh tế khủng
hoảng, ngân sách lãng phí với các chương trình mị dân. Các ông thị trưởng
"siêu tiến bộ" này, cho rằng phần lớn tội phạm là những dân da đen
nghèo khó, phải cứu giúp và giáo dục thay vì trừng phạt. Người giàu chạy trốn
khỏi thành phố, vì thuế lợi tức và kinh doanh lên rất cao và tội ác càng ngày
càng gia tăng, khiến cho ngân sách càng thêm hao hụt.
Kết quả là New York gần
tuyên bố phá sản vào năm 1975, phải nộp đơn xin chính phủ liên bang cứu viện và
Tổng Thống Ford trả lới với câu nói bất hủ," Drop Dead" (Chết cho
rồi).
Cử tri quay bầu cho đảng
Cộng Hòa và thị trưởng Rudy Giuliani hứa sẽ quét sạch mọi rác rưởi cho xã hội.
Chương trình của ông bắt đầu bằng một bước rất nhỏ: dẹp sạch bọn lau cửa kính
xe hơi.
Khoảng 10 năm trước đó,
các trẻ em nghèo New York nghĩ ra một cách kiếm tiền lẻ khá công hiệu. Tại vài
ngã tư nơi hay xẩy ra nạn kẹt xe, các em xin tài xế cho lau chùi kính xe để đổi
lấy một hai đô la tiền "tip". Phần lớn không ai từ chối lời mời dễ
thương này từ các khuôn mặt ngây thơ và cũng vì số tiền quá bé.
Thấy các em làm ăn được,
bọn tội phạm nhẩy vào kinh doanh theo bình diện lớn. Các tay đầu gấu được trải
khắp thành phố tại mọi ngã tư và gần như đòi tiền mãi lộ mọi tài xế. Trước khi
tài xế có dịp phản ứng, chúng xịt loại thuốc chùi nhiều bọt xà phòng xóa hẳn
tầm nhìn. Bạn nào không trả 5 đô la (hay hơn nữa cho các siêu xe) phải tự leo
xuống lau chùi cửa kính, gây nạn kẹt xe khủng khiếp. Bạn nào phàn nàn có thể bị
ăn đòn tại chỗ hay xe bị cào xấy trướt. Chính quyền không can thiệp vì đây là
nhóm cử tri "nghèo" cần được xã hội giúp đỡ.
Guiliano diệt trừ bọn
"lau kính xe" không nhân nhượng. Chỉ trong 3 ngày khi ông nhậm chức,
New York không còn bóng dáng một tên lau kính xe nào, kể cả trẻ em. Đây là một
thông điệp ngắn gọn và hữu hiệu. "Chúng tôi không chấp nhận một tệ nạn xã
hội nào, dù nhỏ nhoi." Một thông điệp không hề loan truyền qua các mạng
truyền thông hay biểu ngữ, mà bằng "hành động" thực tế, dứt khoát và
nhanh chóng. Khỏi cần phải nói thêm là sau đó, New York trở lại với vị trí
"Ông Hoàng của các thành phố Mỹ". Kinh doanh bộc phát tạo thanh khoản
cho ngân sách, tội phạm đi xuống vì pháp luật nghiêm khắc, người giàu và du
khách nườm nượt quay lại... tất cả vì New York lại trở nên một vùng đất lành,
nơi đáng sống.
Cách đây 20 năm, sức
khỏe của tôi cũng suy sụp tệ hại. Như nhiều đứa trẻ khác ở Việt Nam, thói quen
đánh răng của tôi từ giáo dục gia đình và xã hội là một lần vào buổi sáng khi
thức dậy. Khi gặp người đẹp hay dự các buổi họp quan trọng, tôi nhai thêm miếng
"gum" bạc hà cho thơm miệng. Cho đến một ngày khi tôi đọc một bài viết
là vi khuẩn trong răng thực sự là nguồn gốc của mọi loại bệnh tật, kể cả bệnh
tim mạch. Sống hơn 40 năm, chẳng bác sĩ nào nói với tôi điều này.
Từ hôm đó, tôi luôn luôn
đánh răng sau mỗi lần ăn, dù ăn nhiều hay ít. Thói quen nhỏ nhặt này cải thiện
sức khỏe tôi thấy rõ. Từ bước đầu đơn giản đó, tôi bắt đầu chú ý đến các kiến
thức về sức khỏe nhiều hơn, từ cách ăn uống rau củ, tập thể dục đến cách tập
thở và ngồi thiền. Tôi hãnh diện mà nói, 20 năm nay, tôi ít bệnh hoạn hơn 40
năm trước đó.
Cái hành động nhỏ nhặt
nhanh chóng tạo nên một tư duy mới và nhiều kế hoạch bổ sung khác tiếp tục nối
đuôi. Càng "làm" nhiều, càng khiến chúng trở thành thói quen hàng
ngày, hàng tuần, hàng tháng.
Môi trường vệ sinh ở
Singapore có thể coi là sạch nhất thế giới. Tất cả bắt đầu bằng một lệnh cấm
khạc nhổ, vất rác bừa bãi...nơi công cộng của chính quyền Lý Quang Diệu vào năm
1968. Người dân Singapore đã tập thói quen này khi biết rằng cảnh sát Singapore
rất quyết liệt trong việc thực thi luật này (phạt đến 100 đô la Sing khi vất
tàn thuốc bậy). Cũng gốc người Tàu, nhưng dân Singapore hành xử khác hẳn người
Tàu Trung Quốc, dù nơi công cộng hay chốn riêng tư.
Nguồn gốc của văn minh
và văn hóa của một cá nhân hay một dân tộc bắt đầu từ những quyết định nhỏ nhặt
và đơn giản. Nhiều bạn hỏi nếu tôi "được" tư vấn các nhà lãnh đạo thì
tôi sẽ khuyên họ làm gì? (thực tình, ngày mà tôi được mời tư vấn thì ngày đó
chắc là ngày sau cùng của trận Thế Chiến Thứ Ba). Tuy nhiên, nếu chuyện khó tin
này hiện thực, tôi sẽ nói là các bác hãy ra một lệnh trong ngày đầu tiên nhậm
chức là "tên nào đái bậy hay xả rác bậy sẽ bị nhốt 3 ngày tù". Và
nghiêm chỉnh thực thi luật pháp không nhân nhượng, dù người vi phạm là vợ chồng
hay con cháu yêu quý của các bác.
Khi bỏ tù những tên đái
bậy trên đất đai đường phố, người dân sẽ hiểu là các bác cũng sẵn sàng bỏ tù
những tên đái bậy trên nền kinh tế và tài chính xứ này.
Alan Phan
(Vietnamnet)
Alan Phan
Tiến sĩ,
Chủ Tịch Quỹ Đầu Tư VIASA tại Hong Kong và Thượng Hải
Tiến sĩ
Alan Phan là doanh nhân Việt kiều đầu tiên đưa công ty tư nhân của mình lên sàn
chứng khoán Mỹ vào năm 1987. Năm 1999, Tập Đoàn Harcourt của ông đạt mức thị
giá 670 triệu USD, hiện tách thành 5 công ty (HRCT, SRRY, ETLK, ENVI va SPXP)
và tiếp tục niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ.
Ông cũng
là người đầu tiên giới thiệu hệ thống bán cổ phiếu qua mạng và giáo dục online
tại Trung Quốc vào năm 1997. Trước đó, ông đã có nhiều năm kinh nghiệm làm việc
trong các công ty đa quốc gia cũng như các ngân hàng lớn ở Wall Street. Hiện
nay, Tiến sĩ Alan Phan đang là Chủ tịch Quỹ đầu tư VIASA (quỹ riêng của gia
đình), và là chuyên gia tư vấn về Emerging Markets cho nhiều tập đoàn đa quốc
gia. Ông cũng là cổ đông lớn tại 6 công ty đại chúng ở Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Tiến sĩ
Phan du học Mỹ từ năm 1963. Ông tốt nghiệp bằng cử nhân tại Penn State (USA),
MBA tại American Intercontinental (USA), Ph.D tại Sussex (UK) và DBA tại
Southern Cross (Australia). Ông cũng là giáo sư thỉnh giảng tại các Đại học Mỹ
(Colorado, Columbia, Cal State) và Trung Quốc (Fudan, TongJi).
(theo doanhtri.vn)
3CANG giới thiệu và dẫn lại
